Van een indrukwekkende academische carrière, maar ook een belangrijk moment van reflectie op de samenleving en haar omgang met gezondheidsproblemen zoals obesitas. In zijn afscheidsrede liet Seidell, bekend om zijn scherpe analyses en maatschappelijk engagement, zien hoe hij wetenschap en activisme heeft samengebracht om aandacht te vragen voor structurele oorzaken van overgewicht.

Een transformatie van perspectief

Waar obesitas ooit werd gezien als een kwestie van individueel gedrag — minder eten en meer bewegen — heeft Seidell aangetoond dat het probleem veel dieper geworteld is. Het is niet alleen een kwestie van persoonlijke keuzes, maar ook van sociale ongelijkheid. Factoren zoals inkomen, opleiding, en de omgeving waarin iemand opgroeit spelen een cruciale rol. Dit inzicht verschuift de focus van individueel schuldgevoel naar systeemverantwoordelijkheid, een boodschap die Seidell door zijn carrière consequent heeft uitgedragen.

Zijn rede was zowel confronterend als hoopvol. Seidell bekritiseerde de traagheid en inertie van beleidsmakers, de industrie en zelfs het brede publiek. Hij wees erop dat obesitas niet de urgentie heeft van een infectieziekte die directe actie afdwingt, wat leidt tot een sluimerende, systemische verergering van het probleem. Toch bleef hij optimistisch, vooral door te wijzen op de kracht van preventie en educatie.

De moestuin als metafoor en oplossing

Het meest inspirerende moment van zijn rede was de oproep om kinderen weer in contact te brengen met voedselproductie. De moestuin werd gepresenteerd als meer dan een pedagogisch hulpmiddel; het is een symbool voor een andere manier van denken over gezondheid, natuur, en verantwoordelijkheid. Door kinderen de kans te geven hun eigen voedsel te verbouwen, kunnen ze leren over duurzaamheid en voeding op een manier die volwassenen vaak ontgaat.

Een kritische blik op preventiebeleid

Seidell bekritiseerde ook de structurele onderfinanciering van preventie in de gezondheidszorg. Met slechts 1 à 2% van het zorgbudget dat aan preventieve maatregelen wordt besteed, wordt een kans gemist om de groeiende zorguitgaven drastisch te verminderen. Deze observatie werpt een prangende vraag op: waarom investeren we zo weinig in oplossingen die niet alleen goedkoper zijn, maar ook structureel effectiever?

Geld kun je niet eten

De titel van zijn rede, Geld kun je niet eten, vat zijn boodschap treffend samen. Het benadrukt de korte-termijnmentaliteit die ons huidige systeem kenmerkt, waarin economische belangen vaak zwaarder wegen dan maatschappelijke gezondheid. Maar Seidell biedt ook een alternatief: een samenleving die het belang van preventie en sociale gelijkheid erkent en handelt vanuit een gedeeld gevoel van verantwoordelijkheid.

Met zijn afscheidsrede heeft Jaap Seidell niet alleen zijn carrière, maar ook een visie op de toekomst van onze samenleving en gezondheidszorg afgesloten. Zijn werk blijft een inspiratiebron voor iedereen die streeft naar een gezondere, eerlijkere wereld waarin preventie en gemeenschapszin centraal staan.